Kerst, Romantiek en Literatuur

Kerst is voor velen het romantische feest bij uitstek. Men kleedt zich mooi, het huis is opgetuigd met een kerstboom, er hangen ballen en slingers in, lichtjes glinsteren. Als men op kerstavond naar de kerk gaat, overheerst ook daar een feestelijk gevoel, het kind is geboren, de drie koningen brengen hun geschenken, een blije toekomst gloort. Op kerstochtend liggen er cadeaus onder de boom, geliefden hebben elkaar goed bedacht, kinderen lachen, er volgt een kerstontbijt met een speciale stol vol noten en vruchten. ’s Avonds is er een kerstdiner.

Kerst is een familiefeest, maar ook een feest vol romantiek. Vrouwen trekken speciale kerstkleding aan, hun kapsels zijn opgemaakt, evenals hun gezichten. Ook de mannen hebben hun best gedaan en zijn stoer in de weer met het openen van de drank. Een enkele man blijkt een echte chef te zijn en schotelt zijn geliefde en familie allerlei heerlijks voor. En tenslotte gaat iedereen voldaan naar bed.

Romantiek en kerst lijken duidelijk samen te gaan. Maar wat lezen we in de literatuur?

Reve (1923-2006) beschrijft in de Avonden de laatste tien dagen van het jaar. Als liefhebber van romantisch proza zou je die dagen niet mee willen maken. Het “Kerstekind” van Stijn Streuvels (1871-1969) is een poëtisch verhaal over de geboorte van een zevende kind in een arm gezin. De bekommernis van de pachteres en vooral van haar dochter Veva over de schrijnende armoede van het gezin  is aandoenlijk. Maar ook hier geen romantiek, maar vooral zorgen. “A Christmas Carol” van Charles Dickens (1812-1870) gaat over een rijke, gierige man (Ebenezer Scrooge) die door het bezoek van drie geesten tot inkeer komt. Evenals de pachteres in “Het Kerstekind” ziet Scrooge in dat hij gelukkiger wordt door te geven en verandert hij hierdoor weer in de royale, zachtaardige man die hij ooit was. Ook in dit mooie verhaal is de romantiek echter ver te zoeken. Hetzelfde geldt voor “Kerstnacht” uit “Avonden op een dorp bij Dikanka” van Nicolaj Waseljewitsj Gogol (1809 – 1852).  Dit absurde verhaal kan ik echter aanbevelen aan iedereen die van griezelen en humor houdt.

Bovenstaande auteurs leefden in een tijd waarin de Romantiek zijn intrede had gedaan. Subjectieve ervaring, introspectie, emotie, spontaniteit en verbeelding gingen een belangrijke rol spelen in de literatuur. Dit is ook herkenbaar in de kerstverhalen uit die tijd. Lichtvoetigheid en genot waren ondergeschikt en mogelijk niet acceptabel onder de heersende geloofsregels en dit gold in de Literatuur ook voor een happy end, met Jane Austen als romantische uitzondering. Zelfs in onze tijd lijkt de Literatuur het patent te hebben op kommer en kwel. In de triviale literatuur is er echter wel plaats voor romances, luchthartigheid èn romantische kerstverhalen. Van de vele boeken in dit genre wil ik graag “12 dagen voor kerst” van Jenny Bayliss noemen (https://bazarow.com/recensie/12-dagen-voor-kerst-jennifer-bayliss-jennings/). Perfecte Buren schrijf hierover: “Het heeft alle elementen die je verwacht in een ultiem kerstverhaal. Romantiek, kerstsfeer, sneeuw, een onbeantwoorde liefde en een voorspelbaar einde. En als leuk extraatje is het nog hilarisch ook.”

Wie behoefte heeft aan een romantisch kerstverhaal, beveel ik dit boek van harte aan. En wie een goed gevoel wil ervaren, zou ik willen adviseren om te doneren.