'Slechte Vrouwen' en 'Foute Vrouwen'

In de literatuur is er nauwelijks een grens te trekken tussen ‘slechte vrouwen’ en ‘foute vrouwen’. Daarvoor is er te veel overlap. Een ‘slechte vrouw’ verwijst naar een vrouwelijk personage dat bewust kwaadaardige daden verricht. Bedrog en manipulatie worden vaak als karaktertrekken gebruikt, maar ook machtshonger en wreedheid. Voorbeelden van dergelijke vrouwelijke personages zijn Lady Macbeth (Shakespeare), Rebecca (Daphne du Maurier), Cathy Ames (uit East of Eden door John Steinbeck). Recenter worden o.a. door GPT genoemd: Amy Elliot Dunne (uit Gone girl van Gillian Flynn), Adora Crellin (uit Sharp Objects, ook van Gillian Flynn) en Nurse Ratched (One flew over the cuckoo’s nest van Ken Kesey).

Kort samengevat lijkt er bij een ‘foute vrouw’ meer sprake te zijn van gebreken, tekortkomingen en menselijke fouten. Deze kunnen variëren van moeilijke karaktertrekken en trauma’s tot diepere morele dilemma’s bij het personage. Door de complexe achtergrond van het personage, kan deze evolueren gedurende de loop van het verhaal.

De definitie van een foute vrouw kan variëren afhankelijk van het genre, de cultuur en de context van het verhaal. Dit geldt voor het uiterlijk (denk aan korte rokjes, decolleté), maar in nog sterkere mate voor het gedrag. Een dominante vrouw is al snel een bitch die geen rekening houdt met anderen. Indien zij schopt tegen traditionele vrouwelijke stereotypen en genderrollen, wordt haar gedrag als moreel verwerpelijk gezien.

Een belangrijk kenmerk van een ‘foute vrouw’ lijkt haar seksualiteit te zijn. Ze gebruikt haar seksualiteit om anderen, lees mannen, te verleiden en te manipuleren en wordt hierdoor gezien als gevaarlijk. Een bekend voorbeeld uit de mythologie is Delilah. Zij verleidt Samson en ontfutselt zijn geheim. Hij verliest hierdoor zijn kracht en wordt gevangen genomen door de Filistijnen. Ook Salome gebruikte haar seksualiteit: ze danste voor koning Herodes en vroeg als beloning het hoofd van Johannes de Doper.

Voor boeken waarin de seksualiteit van de ‘foute vrouw’ wordt ingezet als belangrijk element in het verhaal, baseer ik me op GPT.  Deze noemt o.a. Gone girl (Gillian Flynn), Lolita (Vladimir Nabokov), Rebecca (Daphne du Maurier), The scarlet letter (Nathalie Hawthorne) en Tipping the velvet (Sarah Waters).

In mijn volgende blog wil ik dieper ingaan op de motieven en eigenschappen van ‘foute vrouwen’ in de literatuur. En op de motieven van schrijvers om een ‘foute vrouw’ als personage op te voeren.